Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου αναφέρεται σε διάφορους τύπους καρκίνου που επηρεάζουν τις περιοχές του κεφαλιού και του λαιμού. Αυτοί οι καρκίνοι αντιπροσωπεύουν περίπου το 3% έως 5% όλων των καρκίνων. Ο καρκίνος της κεφαλής και του τραχήλου είναι πιο συχνός στους άνδρες και σε άτομα άνω των 50 ετών. Αυτοί οι καρκίνοι είναι θεραπεύσιμοι οι περισσότεροι, εάν διαγνωστούν έγκαιρα και μπορούν εύκολα να προληφθούν. Οι πιο κοινές αιτίες καρκίνου κεφαλής και τραχήλου είναι η χρήση καπνού και αλκοόλ. Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ορισμένους καρκίνους κεφαλής και τραχήλου.

Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου περιλαμβάνει καρκίνους:

• Στόματος: χείλη, γλώσσα, ούλα, επένδυση των παρειών και των χειλιών, κάτω και πάνω μέρος του στόματος και πίσω από τους φρονιμίτες. Είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.
• Σιελογόνων αδένων: Αυτοί παράγουν το σάλιο που διατηρεί το στόμα και το λαιμό σας υγρό. Οι κύριοι αδένες βρίσκονται στο κάτω μέρος του στόματος και κοντά στο οστό της γνάθου.
• Παραρρινίων κόλπων: κοιλότητες εντός των οστών του κρανίου με πιο γνωστές τα δύο ιγμόρεια (γναθιαίοι κόλποι)
• Ρινικής κοιλότητας.
• Αμυγδαλών.
• Λαιμού (φάρυγγα).
• Λάρυγγα.
• Αυτιών.
• Λεμφαδένων στο πάνω μέρος του λαιμού.

Παρά τη θέση τους, οι καρκίνοι του εγκεφάλου, των ματιών και του θυρεοειδούς συνήθως δεν αναφέρονται ως καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Ο καρκίνος της κεφαλής και του τραχήλου μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί, επειδή τα συμπτώματα είναι συχνά ήπια και μπορεί να μιμούνται λιγότερο σοβαρές παθήσεις, όπως κρυολόγημα ή πονόλαιμο. Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πληγή στο στόμα ή στη γλώσσα που δεν επουλώνεται.
• Λευκή ή κόκκινη περιοχή στα ούλα, στη γλώσσα ή στο εσωτερικό του στόματος.
• Επίμονο πονόλαιμο.
• Βραχνάδα.
• Πρήξιμο στη γνάθο, το λαιμό ή στο πλάι του προσώπου. Αυτό μπορεί να προκαλέσει κακή εφαρμογή των οδοντοστοιχιών.
• Συχνές λοιμώξεις των παραρρινίων κόλπων που δεν ανταποκρίνονται στα αντιβιοτικά.
• Πόνο στον αυχένα που δεν υποχωρεί.
• Συχνό πονοκέφαλο.
• Πονόδοντο.
• Αιμορραγία από τη μύτη ή το στόμα ή αίμα στο σάλιο.
• Δυσκολία στην κατάποση.
• Επίμονο πόνο στα αυτιά ή βούλωμα των αυτιών.
• Δυσκολία στην αναπνοή ή στην ομιλία.

Εάν παρατηρήσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε αμέσως το γιατρό σας. Μπορεί να είναι σημάδια λιγότερο σοβαρών καταστάσεων, αλλά θα πρέπει να γίνει ενδελεχής εξέταση.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η έγκαιρη ανίχνευση είναι το κλειδί για την επιτυχή θεραπεία του καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου. Σχεδόν τα τρία τέταρτα όλων των καρκίνων κεφαλής και τραχήλου μπορούν εύκολα να εντοπιστούν κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης. Ο ΩΡΛ ιατρός θα ρωτήσει για τα συμπτώματά σας, θα λάβει το ιστορικό σας, θα σας εξετάσει και μπορεί να παραγγείλει πρόσθετες διαγνωστικές εξετάσεις.

Αυτές οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Έλεγχο της στοματικής κοιλότητας, της ρινικής κοιλότητας, του λαιμού και των αυτιών.
• Ενδοσκόπηση: Ο γιατρός σας χρησιμοποιεί ένα λεπτό σωλήνα που στην άκρη του φέρει φως και μία κάμερα και ονομάζεται ενδοσκόπιο. Κατά την ενδοσκόπηση εξετάζεται η ρινική κοιλότητα, ο φάρυγγας και ο λάρυγγας. Η εξέταση γίνεται στο ιατρείο και είναι ανώδυνη.
• Εργαστηριακές εξετάσεις σε αίματος, ούρων ή άλλων σωματικών υγρών.
• Απλές ακτινογραφίες, αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες ή PET scans. Ο γιατρός σας θα καθορίσει ποιες εξετάσεις θα αξιολογήσουν καλύτερα τα συμπτώματά σας.
• Βιοψία: Ο γιατρός σας αφαιρεί ιστό για να τον μελετήσει ο παθολογοανατόμος κάτω από το μικροσκόπιο. Αυτός είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος για τη διάγνωση του καρκίνου. Αυτό μπορεί να γίνει στο ιατρείο με τοπικό αναισθητικό ή σε χειρουργείο ενώ είστε υπό γενική αναισθησία.

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου;

Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία του καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου είναι ο προσδιορισμός του σταδίου της νόσου.

Οι καρκίνοι σταδίου Ι και ΙΙ είναι μικροί και δεν έχουν εξαπλωθεί μακρυά από την αρχική τους θέση. Συνήθως είναι ιάσιμοι.

Οι καρκίνοι σταδίου III και IV έχουν συνήθως εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες ή/και είναι μεγάλοι όγκοι. Συνήθως, απαιτούν πιο περίπλοκη θεραπεία και έχουν μικρότερες πιθανότητες ίασης, αλλά οι περισσότερες περιπτώσεις είναι δυνητικά ιάσιμες. Οι όγκοι που έχουν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, ονομάζονται μεταστατικοί όγκοι και γενικά είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν.

Το στάδιο, μαζί με την ηλικία σας, τη γενική κατάσταση της υγείας σας και τη θέση του όγκου, θα καθορίσουν το πλάνο θεραπείας σας.

Οι τρεις κύριες μέθοδοι θεραπείας για καρκίνους κεφαλής και τραχήλου είναι η ακτινοθεραπεία , η χειρουργική επέμβαση και η χημειοθεραπεία. Μερικοί ασθενείς μπορεί να λάβουν και τις τρεις θεραπείες.

Χειρουργική επέμβαση: Οι χειρουργοί μπορεί να αφαιρέσουν τον όγκο και ένα περιθώριο περιβάλλοντος υγιούς ιστού. Οι λεμφαδένες στο λαιμό μπορούν επίσης να αφαιρεθούν, εάν υπάρχει υποψία ότι ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί. Η χειρουργική επέμβαση στις περιοχές του κεφαλιού και του τραχήλου μπορεί να αλλάξει την εμφάνιση και την ικανότητα του ασθενούς να μασάει, να μιλά και να καταπίνει. Για αυτούς τους λόγους, οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν επανορθωτική χειρουργική επέμβαση και λογοθεραπεία μετά την επέμβαση.

Ακτινοθεραπεία: Περιλαμβάνει τη χρήση ακτίνων Χ υψηλής ενέργειας για τη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να έχει παρενέργειες, όπως πληγές ή ερεθισμούς στην υπό θεραπεία περιοχή, δυσκολία στην κατάποση ή στη γεύση, απώλεια σάλιου, μειωμένη όρεξη και ναυτία. Ενημερώστε τον γιατρό σας για τυχόν παρενέργειες, ώστε να σας καθοδηγήσει σχετικά με τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισής τους.

Χημειοθεραπεία: Η χημειοθεραπεία είναι η χρήση αντικαρκινικών φαρμάκων για τη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων σε όλο το σώμα. Χρησιμοποιείται πιο συχνά για καρκίνους κεφαλής και τραχήλου προχωρημένου σταδίου. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν πληγές στο στόμα, απώλεια όρεξης, ναυτία, έμετο, κόπωση, εξάνθημα, πόνο στις αρθρώσεις και απώλεια μαλλιών. Μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης αυτών των παρενεργειών.

Ποιες είναι μερικές νέες εξελίξεις στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου;

Οι νέες θεραπείες για τον καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου περιλαμβάνουν τη χρήση φαρμάκων που μπλοκάρουν τις ορμόνες που προκαλούν τον πολλαπλασιασμό ορισμένων καρκινικών κυττάρων. Αυτές οι θεραπείες κάνουν τον όγκο πιο ευαίσθητο στην ακτινοβολία και αυξάνουν την πιθανότητα ίασης. Η ανοσοθεραπεία (μια θεραπεία που χρησιμοποιεί το δικό σας ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση της νόσου) εξελίσσεται ταχέως ως επιλογή. Τα φάρμακα ανοσοθεραπείας βοηθούν το σώμα σας να παράγει κύτταρα που καταπολεμούν τον καρκίνο.

Πολλές νέες θεραπείες επικεντρώνονται στη μείωση των παρενεργειών της θεραπείας, διατηρώντας παράλληλα καλά ποσοστά ίασης. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται νεότερα φάρμακα χημειοθεραπείας που έχουν λιγότερο σοβαρές παρενέργειες, αλλά εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά στη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων.

Οι νεότερες τεχνικές ακτινοβολίας εστιάζουν περισσότερη ενέργεια στα καρκινικά κύτταρα και λιγότερη στον φυσιολογικό ιστό, έτσι ώστε οι ασθενείς να εμφανίζουν λιγότερες παρενέργειες. Και οι προηγμένες χειρουργικές τεχνικές μπορούν να αφαιρέσουν τον καρκίνο, ενώ επιτρέπουν στον ασθενή να ανακτήσει έναν πιο φυσιολογικό τρόπο ζωής μετά από επιτυχημένη θεραπεία.

Υπήρξαν επίσης καινοτομίες σε νέους τρόπους συνδυασμού χειρουργικής επέμβασης, ακτινοβολίας και χημειοθεραπείας. Ο γιατρός σας μπορεί να σας ενημερώσει για τις πιο πρόσφατες θεραπείες για τον καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.

Πώς μπορώ να προστατευτώ από τον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου;

Οι καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου μπορούν να προληφθούν σε μεγάλο βαθμό. Εδώ είναι τρία τα σημαντικά βήματα:

Κόψτε τον κάπνισμα. Η χρήση καπνού είναι η πιο κοινή αιτία καρκίνου κεφαλής και τραχήλου. Το ογδόντα πέντε τοις εκατό αυτών των καρκίνων συνδέονται με τη χρήση καπνού. Για να μειώσετε τον κίνδυνο καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου, σταματήστε τη χρήση όλων των μορφών καπνού (τσιγάρα, πούρα, πίπες, άτμισμα και καπνό για μάσημα).

Μειώστε το ποτό. Η χρήση αλκοόλ έχει επίσης αποδειχτεί ότι συμβάλλει στον καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου. Η μείωση της πρόσληψης αλκοόλ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των καρκίνων.

Σκεφτείτε να κάνετε το εμβόλιο HPV. Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) μπορεί να προκαλέσει ορισμένους τύπους καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου, ιδιαίτερα τοn στοματοφαρυγγικό καρκίνο. Μιλήστε με τον γιατρός σας για να δείτε εάν θα ωφεληθείτε από το εμβόλιο. Είναι πιο αποτελεσματικό στην πρόληψη του HPV, εάν χορηγηθεί σε νεαρή ηλικία (μέχρι την ηλικία των 26 ετών).

Εάν είχατε ήδη καρκίνο, η διακοπή του καπνού και του αλκοόλ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου σας. Η επίσκεψη στον γιατρό σας με τα πρώτα σημάδια των συμπτωμάτων μπορεί επίσης να αποτρέψει την εξέλιξη του καρκίνου.