Ο πόνος στο αυτί (ωταλγία) είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους που πηγαίνουμε τα παιδιά στον γιατρό ή αναζητούμε ιατρική βοήθεια οι ίδιοι. Ο πόνος στο αυτί μπορεί να είναι σύμπτωμα ενός προβλήματος του αυτιού (π.χ. ωτίτιδα) ή σημάδι κάποιας πάθησης που δεν σχετίζεται με το αυτί, προκαλεί όμως πόνο που αντανακλά στο αυτί. Σπάνια, ο πόνος στο αυτί είναι σημάδι σοβαρής ασθένειας.

Ποιος μπορεί να εμφανίσει πόνο στο αυτί;

Σχεδόν ο καθένας μας μπορεί να αναπτύξει πόνους στα αυτιά. Ωστόσο, η ωταλγία είναι συχνότερη στα μικρότερα παιδιά, σε σχέση με τα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες. Μια μελέτη δείχνει ότι μέχρι τα τρίτα γενέθλιά τους, το 80% των παιδιών θα έχουν εμφανίσει μία λοίμωξη του μέσου ωτός (οξεία μέση ωτίτιδα).

Τι σημαίνει συνήθως όταν πονάνε τα αυτιά μου;

Πολλά πράγματα μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση πόνου στο αυτί. Οι γιατροί χωρίζουν τις περιπτώσεις ωταλγίας σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή πόνο στο αυτί.

Ο πρωτοπαθής πόνος στο αυτί προέρχεται από τα αυτιά σας. Για παράδειγμα, οι λοιμώξεις του αυτιού προκαλούν πρωτοπαθή πόνο στο αυτί. Είναι συνηθέστερος στα παιδιά, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχουν και πολλοί ενήλικες που παραπονούνται για πόνο στο αυτί. Ο πρωτοπαθής πόνος στο αυτί συνήθως επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου, εάν ο ασθενής δεν λάβει θεραπεία.

Ο δευτεροπαθής πόνος στο αυτί εμφανίζεται όταν άλλες παθολογικές καταστάσεις του σώματος, που δεν σχετίζονται με τα αυτιά, εκδηλώνονται με την εμφάνιση πόνου στο αυτί. Για παράδειγμα, κάποιος που έχει χαλασμένο φρονιμίτη μπορεί να εμφανίσει πόνο στο αυτί. Αυτό είναι πόνος αντανακλαστικός. Οφείλεται στο ότι το αυτί παρουσιάζει κοινή νεύρωση με γειτονικές ανατομικές δομές, όπως τα δόντια, που όταν πάσχουν, μπορεί να εκδηλωθούν με ωταλγία.

Πώς μπορώ να καταλάβω αν ο πόνος που έχω στο αυτί οφείλεται σε ωτίτιδα ή είναι αντανακλαστικός;

Συχνά, δεν είναι εύκολη η διάκριση. Μία ωτίτιδα συνήθως προκαλεί βαρηκοΐα και βούλωμα στο αυτί. Αν το αυτί πονάει όταν το ακουμπάμε, και ο πόνος εμφανίζεται μετά από μπάνιο σε θάλασσα ή πισίνα ή αν έχουμε «σκαλίσει» το αυτί μας, τότε η ωτίτιδα μπορεί να είναι εξωτερική. Αν η ωταλγία εμφανίζεται στα πλαίσια λοίμωξης του αναπνευστικού και συνοδεύεται από πυρετό, μπούκωμα, πονόλαιμο και βήχα, τότε η ωτίτιδα μπορεί να είναι μέση.

Πώς γίνεται η διευρεύνηση μίας ωταλγίας;

Ο ΩΡΛ ιατρός θα σας ρωτήσει για τα συμπτώματά σας και θα εξετάσει τα αυτιά σας με το μικροσκόπιο (ωτομικροσκόπηση). Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστούν ειδικές εξετάσεις της ακοής όπως ένα ακοόγραμμα ή τυμπανόγραμμα. Σπανιότερα, μπορεί να απαιτηθούν απεικονιστικές εξετάσεις (αξονική, μαγνητική τομογραφία) ή ο ΩΡΛ ιατρός να σας παραπέμψει σε ιατρό άλλης ειδικότητας ή οδοντίατρο, ιδίως αν η ωταλγία είναι αντανακλαστική.

Τι σημαίνει αν ο ΩΡΛ ιατρός δεν βρίσκει κάποιο πρόβλημα με το αυτί μου, παρά το γεγονός ότι αυτό πονάει;

Εάν τα αυτιά σας φαίνονται υγιή, ο ΩΡΛ ιατρός σας μπορεί να αναζητήσει υποκείμενες παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν δευτεροπαθή πόνο στο αυτί ή να σας παραπέμψει σε γιατρούς άλλων ειδικοτήτων ή οδοντιάτρους.

Πώς αντιμετωπίζει ένας ΩΡΛ ιατρός τον πόνο;

Ο ιατρός επικεντρώνεται στην εύρεση και τη θεραπεία της υποκείμενης αιτίας του πόνου στο αυτί. Για παράδειγμα, εάν το παιδί σας έχει ωτίτιδα, ο ΩΡΛ ιατρός να συστήσει παυσίπονα για να ανακουφίσει τον πόνο στο αυτί. Μπορεί επίσης να συνταγογραφήσει αντιβιοτικά. Ομοίως, εάν ένας πονόλαιμος προκαλεί αντανακλαστικό πόνο στο αυτί του παιδιού σας, ο ιατρός θα χορηγήσει θεραπεία για να αντιμετωπίσει τη φαρυγγίτιδα ή την αμυγδαλίτιδα.

Τι μπορώ να κάνω για να αντιμετωπίσω τον πόνο στο αυτί;

Ένα απλό παυσίπονο όπως παρακεταμόλη ή ιμπουπροφαίνη μπορεί να βοηθήσει. Μερικοί άνθρωποι ανακουφίζονται τοποθετώντας ζεστές ή κρύες κομπρέσες στα πονεμένα αυτιά τους. Λάβετε υπόψη ότι ένας πόνος στο αυτί μπορεί να είναι σημάδι μόλυνσης ή άλλου σοβαρού προβλήματος, που απαιτεί ιατρική συνδρομή για την αντιμετώπισή του. Κάθε πόνος στο αυτί που επιμένει πάνω από μία με δύο μέρες ή επιδεινώνεται θα πρέπει να αναφέρεται στον ΩΡΛ ιατρό σας.

Πώς μπορώ να προλάβω την εμφάνιση πόνου στο αυτί μου;

• Αν πρέπει να ταξιδέψετε με αεροπλάνο και η μύτη σας είναι βουλωμένη, χρησιμοποιείστε ένα αποσυμφορητικό της μύτης, πριν την απογείωση και λίγο πριν ξεκινήσει η προσγείωση. Αποφύγετε τις καταδύσεις όταν η μύτη σας είναι βουλωμένη.
• Αποφύγετε τις μπατονέτες και το «σκάλισμα» των αυτιών σας. Αν σας ενοχλεί η υγρασία των αυτιών, μετά το ντουζ, στεγνώστε τα με μία πετσέτα του μπάνιου ή ένα πιστολάκι μαλλιών.
• Προστατευτείτε από λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Βοηθά η χρήση μάσκας, η συχνή χρήση αντισηπτικών των χεριών και η αποφυγή επαφής με άτομα που νοσούν.

Τι να κάνω αν το παιδί μου έχει πόνο στο αυτί;

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους το παιδί σας μπορεί να έχει πόνο στο αυτί. Κάποιες φορές ο πόνος στο αυτί υποχωρεί από μόνος τους. Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας, εάν ο πόνος στο αυτί του παιδιού σας διαρκεί περισσότερο από δύο ημέρες ή παρατηρήσετε άλλα συμπτώματα όπως πυρετό, ρίγη ή συμφόρηση.

Τι ερωτήσεις πρέπει να κάνω στον γιατρό μου;

• Τι προκάλεσε τον πόνο στο αυτί μου;
• Είναι ο πόνος στο αυτί μου σημάδι υποκείμενης πάθησης;
• Πώς αντιμετωπίζετε το πρόβλημα;
• Πώς μπορώ να αποτρέψω την εμφάνιση πόνου στο αυτί μου;